Нууц мэдээллийн уурхай

Та бидний үрс хайр хүрэм өхөөрдөм байхын хажуугаар болгооомжтой хянуур болох ёстой. Учир нь бага насны хүүхэд ангуучлагч гаж донтнууд улам олширсон. Хүүхдээ янз бүрийн хүчирхийлэлд өртүүлэхгүй байя гэвэл доорх санамжыг уншаарай :

-хүүхдээ хараандаа байлгаж сур: бүр багаас нь хаашаа явах гэж байгаа, хаана тоглох гэж байгаагаа хэлдэг болгож сургаарай.  Хүүхэд өөрөө эцэг эхээ хаана байгааг ямагт сонирхож байдаг үүнийг дуртай дагадаг. Хэрвээ энэ зуршил танай гэрт хэвшил болж чадвал та хүүхдээ хараа хяналтаасаа алдахгүй.

-ажигч гярхай занг нь дэмжин хөхүүл : хүүхдээ цэцэрлэгээс нь ирэхэд өдөр юу болсныг нь асууж ярилц. Энэ үеэр хүүхэд тань ямар нэгэн сонин явдал болсныг яривал магтаж урамшуул . жишээ нь өнөөдөр хэн хэн цэцэрлэгтээ ирээгүйг асуугаад зөв хэлбэл магт. Энэ мэт гярхай занг нь хөгжүүлбэл яваандаа бусдын сэжиг бүхий үйлдлийг заавал анзаардаг болно.

-хүүхдээ “үгүй” гэж хэлж сурга :  томчууд ямагт сайн сайхныг хийдэг гэж хүүхэд боддог. Тэгвэл тэд нарын ямар ямар үйлдэл аюултай бас хортойг тайлбарлаж өгөн “үгүй” гэж хэлж сурга. Жишээ нь биенд нь гар хүрэх юм уу өөр тийшээ авч явах гэж байгаа хүмүүст заавал “үгүй” гэж хэлэх ёстойг ойлгуул.

-томчуудын доорхи үйлдэл аюултайг ойлгуул. Үүнд : чанга удаан тэврэх, шалтгаангүй үнсэлт, гижигдэх, бэлэг эрхтэнд гар хүрэх, өөрийгөө үнсүүлэх эсвэл оролдуулах

-биеийн тэр хэсэгт бусдыг хүргэж  болохгүй гэдгийг ойлгуул : биеийн хамгийн эмзэг газар бол бэлэг эрхтэн гэдгийг ойлгуулах хэрэгтэй. Хэрвээ томчууд биеийнх нь энэ хэсэгт хүрэх оролдох гэвэл “боль болохгүй тавиач” хэмээн чангаар хашгирах хэрэгтэй гэж зааж өг.

-биеийн эрхтэнг ичиж зоволгүй нэрлэдэг болговол сайн : “боов боожгой” хэмээн өхөөрддөг эрхтэнг яг ямар нэртэйг ичиж зоволгүй хүүхдэдээ хэлж нэрлүүлж сурга. Хэрвээ хүүхэд үүнийг сайн мэдэхгүй нэрлэж чадахгүй бол хүчирхийлэлийн золиосонд өртөгдөх магадлал өндөр болдог. Хүүхэд “тэр хүн миний …-гаар оролдсон” гэж хэлж чаддаг байх ёстой.

-зөвхөн ойр дотныхон нь үнсэх учиртайг хэл : өхөөрдөм ааштай хүүхдүүд хэн байгаагаас үл хамааран үнсүүлж тэврүүлэх гэдэг. Тэгвэл аав ээж эмээ өвөө тэр ах энэ эгч чинь л чамайг үнсэх учиртай гэдгийг хэлж ойлгуул.

-хүүхдээ бусдаас бэлэг авсанаа хэлдэг болго : бусдаас ямар нэгэн бэлэг авахдаа эцэг эхдээ хэлдэг мэдээлдэг болгож сурга. Гаж донтнууд чихэр жимс гар утас мэтийн бэлэг сэлтээр өөртөө татах гэдэг.

-хүүхдээ илэн далангүй болгож хүмүүжүүл : гаж донтнууд ихэнхдээ “бусдад хэлбэл ингэнэ тэгнэ” гэж хүүхдийг сүрдүүлдэг.  Эцэг эхээсээ юмаа нуугаад сурчихсан хүүхдэд айхдаа нуугаад өнгөрдөг. Тэгвэл багаасаа эцэг эхтэйгээ илэн далангүй байж үнэнээ хэлж сурсан хүүхэд хүчирхийлэлд өртөгдөх магадлал бага байдаг.

NUUTS.MN