Нууц мэдээллийн уурхай

УИХ-ын гишүүн, Хууль зүйн сайд асан Х.Тэмүүжин өчигдөр орой 25-р суваг телевизийн “Ам нээвэл” зочны ярилцлагад оролцож, өнөөдөр үүсээд буй улс төрийн нөхцөл байдлын талаар ярилцсан байна.

-Эрх барьж байгаа намын хагарал чинээндээ тулж, хоёр дахь Засгийн газраа огцруулах санал өргөн барьчихлаа. Энэ асуудлын цаана юу байна гэж та харж байна?

-Манай улс төрийн намуудын нөөц шавхагдаж байгаагийн нэг тод илрэл. Улс төрийн намын санхүүжилт, улс төрийн намын дотоод ардчилал, улс төрийн намаар дамжин орж ирж байгаа авилга гурав Монгол Улсыг бүтэн дампууруулах хэмжээнд иржээ гэж харагдаж байна. Та нар хэрвээ анзаарсан бол бүх маргаан мөнгөн дээр л үүсч байна. Сонгуулиар зарсан мөнгөө буцааж олж авах, яаж шархаа нөхөх, дараагийн сонгуулиар хэр их мөнгө цацаж, иргэдийн саналыг худалдаж авах вэ гэдэг хоёр л зүйл дээр төвлөрч байна шүү дээ. Хоёр талд хуваагдчихаад байгаа ч нэг нь 60 тэрбумын, нөгөө ЖДҮ-ийн сангаас мөнгө идсэн тухай л ярьж байна. Хоёулаа адилхан хулгай. Улс төрийн тодорхой бүлгийг ямар мөнгөөр санхүүжүүлэх вэ гэдэг л зодоон байхгүй юу. Энэ зодоон нь “өөрсдөө мөнгө олж чадахгүй бол өрөөлийн авсан мөнгийг илчилнэ” гэдэг замаар яваад нэг нэгнийхээ муу муухайг уудлаад гаргаад ирлээ. Хоёр талын аль нэгийг “энэ нь шударга” гэж хэлэх ямар ч арга байхгүй.

-Татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээл авахыг хориглосон хуультай нь байтал “Хуультай гэж хэлэхгүй яасан юм, Мэдсэн бол зээл авахгүй л байсан шүү дээ” гэж хэлээд сууж байгаа УИХ-ын гишүүдийг яах вэ?

-Огт хуульгүй юм шиг амьдардаг, хуулийн оронд даргын үг, намын өмгөөлөл өөрсдийг нь хамгаалдаг гэж бат итгэдэг хүмүүсийн л ааш аяг шүү дээ. Тэгээд даргын үг нь салаа утгатай болоод, нам гэдэг хэрэм цайз нь дундуураа хагараад ирэхээд араас нь идээ бээр нь урсч гарч ирж байна.

-Ерөнхий сайд өөрөө “Цэвэрлэгээ хийх гэхээр улс төр, бизнесийн бүлэглэлүүд тэгнэж хэвтчихээд саад болоод байна. Хэрвээ би намаасаа дэмжлэг авч чадахгүй бол гудамжинд гараад ард түмнээсээ дэмжлэг авна. Ерөнхий сайд шүдгүй арслан шиг байна” гэж хэлсэн л дээ?

-Саяны ЖДҮХС, эсвэл ууж идсэн авилгатай холбоотой асуудлаар сайдаа огцруулах эрх нь Ерөнхий сайдын халаасанд байгаа. Аманд нь шүд байна, байхгүйтэй холбоотой асуудал ерөөсөө биш. Хуулиараа Ерөнхий сайдын бүрэн эрхийн асуудал. Б.Батзоригийг тэгж л оруулж ирээ биз дээ. Тэр хэмжээний эрх мэдэл Ерөнхий сайдад хангалттай байгаа. Хоёрдугаарт намын дарга хүн. Намын дарга хүн улс төрийн мэдэгдэл хийгээд УИХ-д байгаа авилгатай холбогдоод намыг нь хохироогоод, муухай харагдуулаад байгаа хүмүүст хариуцлага тооцож байна гэж хэлэх эрх байгаа. Үүнд ямар нэг хуулийн асуудал, эсвэл хана хэрэм ярих шаардлагагүй.          

-М.Энхболд гэдэг хүнийг 60 тэрбумын хэрэгт холбоотой учраас ажлаа өгөхийг шаардсан. Гэтэл УИХ-ын дарга намаас хамааралгүй хүн учраас Ерөнхий сайд ийм мэдэгдэл хийх эрх байхгүй, хариуцлага тооцох боломж ч байхгүй гэдэг тайлбарууд гараад эхэллээ?

-УИХ-ын даргыг өөрчлөхөд зовлонтой. Би санаж байна. Манайхан ч гэсэн гурван жилийн өмнө З.Энхболдыг огцруулах тухай ярилцсан юм. Тэгэхэд хууль зүйн хувьд ямар ч боломжгүй юм билээ.

-Тэгвэл танайхан ч гэсэн энэ замыг туулаад гарчээ?

-Ер нь бол ойролцоо зодоон болсон. Угаасаа дампуурч байгаа намуудад болдог л үзэгдэл. Болох ёстой юм болдгоороо л болж байна.  Тэр үед ч гэсэн бид ярьж л байсан. Парламентын спикер гэдэг албан тушаал дээр нэг намын хүчтэй лидерийг тавина гэдэг бол парламентын ардчиллыг дампууруулдаг юм байна гэж. Эхний удаа Н.Энхбаяр гэдэг хүнийг тавьсан. Ардчилал хөгжсөн орнуудад парламентын спикер гэдэг болсон хүнийг намаасаа түдгэлзэхийг шаарддаг. Ардчиллаа хамгаалахын тулд хийж байгаа механизм байхгүй юу. Маш хүчтэй намын дарга нар очоод суучихаар парламентын хурал чинь намын хурал болоод хувирчихдаг. Тийм учраас М.Энхболдыг намын даргаас өөрчилсөн нь зөв. Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулж чаддаг бол, эсвэл улс төрийн намууд цаашдынхаа соёлоор ойлголцож чаддаг бол УИХ-ын дарга гэдэг тухайн парламент дотор хамгийн төвийг сахисан, нам бус хүн байх ёстой.

-Намын дарга нь УИХ-ын даргыг огцруулж чадахгүй байгаа юм чинь УИХ-ын гишүүдийг ч гэсэн “Чи УИХ-аас яв” гэж хэлэх боломж байна уу?

-УИХ-ын гишүүнийг түдгэлзүүлэх эрх УИХ-д өөрт нь байгаа. УИХ-ын даргыг буцаагаад огцруулах эрх УИХ-д өөрт нь байхгүй. Хуулиараа байхгүй.

-“Тойргоос сонгогдсон гишүүнийг намын дарга огцруулах эрх байхгүй” гээд нөгөө хэд нь намынхаа даргын эсрэг хөдлөөд эхэллээ шүү дээ?   

-Би У.Хүрэлсүхийг ЖДҮ-ийн зээлтэй холбогдсон нэр бүхий гишүүдийн эрхийг түдгэлзүүлье гэж УИХ дээр дуугарсныг өөрийнх нь амнаас сонсоогүй.

-Та мэдээж сөрөг хүчний намын гишүүн учраас эрх баригчдын зодоон их чухал биш байх л даа?

-Сөрөг намын гишүүнийхээ хувьд хэлж байгаа юм биш. Би энэ Засгийн газарт итгэл алдсан дөрвөн зүйл байна. Нэгдүгээрт Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг зарах гэж оролдсон. Шанхайн хамтын нийгэмлэгт орох замаар хорин хэдэн жил авч явсан гуравдагч хөршийн бодлогыг үгүй хийх гэж оролдсон.

-Ороогүй шүү дээ, гэхдээ?

-Албан ёсоор хэн санаачлагыг гаргалаа, бичиг баримтад хэн гарын үсэг зурлаа, тэр бичиг баримтыг УИХ-аар нэг удаа оруулах гээд авч явсан хүн хэн билээ? Үйлдэл нь аль хэдийн хийгдчихсэн.

Хоёрдугаарт, тагнуулын байгууллага нь албан ёсоор гадаадын тагнуулын байгууллагатай хамтарч Монгол Улсаасаа хүн хулгайлах ажиллагааг анх удаа хийсэн. Дээр нь гацаанд байсан том том төслүүдээ явуулж, эдийн засгаа чадавхижуулах боломж байсан. Хуулийн салбарыг орвонгоор нь эргүүлж, авлигыг дэмжээд байгаа хар системийг өөрчлөх боломж байсан. Хамгийн чухал нь энэ 65-ыг бүтнээр нь базаж аваад улс төрийн реформ хийж болох байсан. Гэтэл харамсалтай нь У.Хүрэлсүх хийсэнгүй. Эцсийн дүндээ У.Хүрэлсүх, Ерөнхийлөгч хоёрын хослол Монгол Улсын суурь, тусгаар тогтнолын гол багана руу дайрч эхэлсэн.

-Яаж?

-Парламентыг тараана, парламентын бус засаглалын хэлбэр лүү шилжинэ гээд ил зарлаж байна шүү дээ. Хамгийн аюултай нь гудамжинд гарч эмх замбараагүй байдал үүсгэх замаар онц байдал зарлаж, Үндсэн хуулийн үйлчлэлийг зогсоогоод тодохой хугацааны турш Монгол Улсыг нэг удирдлагад оруулах замын зураг явж байна

-Та хэтэрхий хардаад байгаа юм биш үү? Эрх баригч намын дарга хүн яагаад заавал сөрөг хүчнээс сонгогдсон Ерөнхийлөгчийг дэмжих ёстой гэж?

-Шинэ МАНАН үүсчихээд байна шүү дээ. Өмнө нь Ц.Элбэгдорж, М.Энхболд гэдэг хоёр хүний МАНАН байсан бол өнөөдөр У.Хүрэлсүх, Х.Баттулга гэдэг хоёр хүний МАНАН болж хувирсан.

-Тэгвэл ямар ашиг сонирхол энэ хоёр хүнийг нэгтгээд байна вэ?

-Нэгдүгээрт уул уурхайтай холбоотой их мөнгөний ашиг сонирхол байгаа байх. Хоёрдугаарт хоёр хөршийн маань бодлого өөрчлөгдчихлөө л дөө. Энэ бодлогын өөрчлөлт ойрын 10-15 жилдээ хадгалагдах байх. Хятад улс Америктай худалдааны дайн хийх байдлаар, Орос улс бас Европын улс орнуудтай хориг арга хэмжээнд орчихлоо. Дэлхийтэй зөрчилдөж байгаа зөрчилдөөн нь хоёр хөршид маань илүү ойрхон байх хэрэгцээ шаардлагыг бий болгож байна. Ингэхийн тулд дунд нь байгаа Монгол Улсыг Америкийн талбар болгож болохгүй, гуравдагч хөршийн талбар болгож болохгүй. Хоёр хөршийг тоглоомыг зөрчихгүй, үг дүүгүй хүлээн зөвшөөрч байх ёстой гэдэг геополитик биднийг нөмрөөд ороод ирлээ. Энэ нөмрөлт хэнээр дамжиж орж ирж байгааг бид бүгдээрээ харж байна. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд хоёрын түншлэл үүнийг маш хурдан бодитой болгоно. Ийм замын зураг зурагдчихсан, түүн дээгүүр явж байгаа үйл явц тэнэг биш хүн болгонд тодорхой харагдаж байна. Өчигдөр, уржигдархан Ерөнхийлөгч ҮАБЗ-ийн дор ЗХЖШ-ыг авчирах алхмыг хийж байна. ЗХЖШ-д тушаал өгдөг байхын тулд ҮАБЗ мөдхөн цэрэг, армийн нэг хэсэг болох байх. ҮАБЗ-ийн дарга магадгүй генерал болох байх. ҮАБЗ-ийн нарийн бичгийн дарга нь Онц байдлын штабын дарга болж хувирах байх л даа

Эх сурвалж : Айньюс.мн