Нууц мэдээллийн уурхай

Хөдөөд 350 мянган төгрөгний үнэтэй ухаалаг утас “Самсунг Галакси С”  нэлээд том хахуульд тооцогддог бололтой. Мөрөн сумын 5-р багийн иргэн  Д. П нь энэ утсыг сумынхаа ИТХ-ын дарга Я.Э-д хахууль болгон өгсөн харин эрхэм дарга  авсан хэрэгт хамтдаа унасан гэнэ. Хахууль өгөгч болсон явдлыг ийн ярьж. Тэрээр  2013 оноос эхлэнэ бичил уурхайгаар ашигт малтмал олборлох хууль тогтоомж журмыг судалж байгаад Хэнтий аймгийн Мөрөн суманд нөхөрлөл байгуулж ашигт малтмал олборлохоор  шийдсэн гэнэ. Мөн оныхоо намар Хэнтий аймгийн Мөрөн суманд очиж Засаг дарга Гэрэлчулуунтай уулзаж хэлтэл хурлын дарга Я.Э-тэй  уулз гэж хэлсний дагуу уулзаж хэлтэл дэмжиж байна болно бүтнэ, нөхөрлөлөө байгуулаад хүрээд ир, бичил уурхайн журмын дагуу Иргэдийн хурлаар оруулж тогтоол гаргаж өгнө гэж хэлэхээр нь  ихэд баярлан хот буцжээ. Улаанбаатар хот дахь ажлаа  амжуулчихаад буцаж очоод хурлын даргад “төслөө” танилцуулсан гэнэ.  Он гаргаад ахин уулзаж нөгөө асуудлаа асуухад “санаа зоволтгүй 2-р сард шийдвэр гарна” гэсэн хариу сонсоод хүлээж байж. Гэтэл  Цагаан сарын өмнөхөн хурлын дарга утсаар яриад “манай хүүхэд андройд утас нэхээд байна, утас аваад явуулчих” гэж ярихаар нь цагаан сарын өмнө амжихгүй цалин буухаар явуулъя гэж хэлсэн чинь ойр ойрхон утасдаад амраахгүй байсан гэж мэдүүлжээ. Ингээд тэгвэл  миний хүсэлт юу болж байна гэж асуутал утас аваад явуулчих юм бол зөвшөөрөл асуудалгүй бүтнэ гэж хэлэхээр нь утас авч өгөхгүй бол болохгүй юм байна гэж боджээ. Цагаан сарын битүүний өдөр цалин буухаар нь “Монтел”-ийн гадаа утас зарж байсан танихгүй хүнээс “Самсунг Галакси С” маркийн урд тал нь хар өнгөтэй,зайны таг нь ар хэсэгтээ гялгар хуучин хэрэглэж байсан утсыг 350 мянган төгрөгөөр худалдаж авчээ. Дараа нь хурлын даргатай  утсаар яриад хотоос гарч байна замаас тосоод аваарай гэж хэлээд Мөрөн сум ороод залгасан чинь сумын төвийн гүүрэн дээр “мазда” маркийн автомашинаа унаад хүүхэдтэйгээ хамт ирж утсаа аваад  явжээ. Мөрөнгийн хурлын дарга болсон явдлыг үгүйсгэлгүй үнэнээ хүлээж. Хуулийн хувьд хүсэлтийг нь шийдэхэд цаг хугацаа орохоос гадна сумандаа бас нэг бичил уурхайчин нэмлээ гэсэн хэл аманд орохоос болгоомжилсон гэнэ.  Д.П нь 2013 оны сүүлээр нөхөрлөл байгуулж бичил уурхайгаар ашигт малтмал олборлох хүсэлт гаргасан байж. Тэр үед хурлын даргад мөнгөний хэрэгцээ гарсанд  280 мянган төгрөгийг зээлж аваад хувийн хэрэгцээндээ зарцуулсан байж. Дараа нь хүүхэд нь утас нэхээд байхаар нь Д.П-тэй  утсаар ярьж гар утас авахуулж өгсөн, 2014 оны хавар Улаанбаатар хотод ирээд бензины мөнгө гээд  70 мянган төгрөг бас авсан гэдгээ ч хүлээж.  Уг нь хууль ёсоороо бол бичил уурхай эрхлэх зөвшөөрөл авахад нэлээд шат дамжлага ордог аж. Эхлээд тухайн орон нутагт бүртгэлтэй таваас доошгүй иргэн нөхөрлөл байгуулаад орон нутгийн ИТХ-д  бичил уурхайгаар талбай эзэмшүүлэх талаар хүсэлт гаргана. ИТХ уг хүсэлтийг хүлээн аваад тухайн газрын солбицлыг тогтоож тухайн газрыг бичил уурхайн зориулалтаар орон нутгийн тусгай хэрэгцээнд авах тухай тогтоол гаргадаг. Уг тогтоолыг үндэслэн Засаг дарга АМГ-д бичиг явуулж солбицол бүхий талбайн талаар дүгнэлт гаргуулах гэнэ. АМГ кадастрын зураг зүйн бүртгэлээс шүүлт хийгээд давхцалтай талбай мөн эсэхийг шалгаад давхцалтай байвал бичил уурхайгаар ашиглах боломжгүй, давхцалгүй байвал бичил уурхайгаар ашиглаж болно гэсэн дүгнэлт гарган орон нутаг руу явуулдаг аж. Ашиглаж болно гэсэн тохиолдолд орон нутгийн Засаг дарга тухайн нөхөрлөлтэй гэрээ байгуулах гээд нэлээд олон шат дамжлагыг хоёр сайн эр алгасах гээд бүтэлгүйджээ. Гол нь хурлын дарга амласанаа бүтээж  чадаагүй аж. Д.П-гийн авах гэсэн газар орон нутгийн тусгай хамгаалалтанд орсон байжээ. 2014 оны 5-р сарын сүүлээр  ИТХ хуралдаж тусгай хамгаалалтанд байгаа хугацаа нь дуусч байгаа газруудыг дахин хугацааг сунгаж хамгаалалтанд авах талаар хэлэлцэхэд бичил уурхайгаар ашигт малтмал олборлуулах саналыг хэн ч гаргаагүй тул хугацааг нь дахин таван жилээр сунгах тогтоол гаргаж. Үүнийг огт мэдээгүй Д.П  зун нь давхиж ирээд бичил уурхайгаар ашигт малтмал олборлох гэрээгээ хийх хүсэлтийг сумын ЗДТГ-д гаргажээ. Гэтэл ажилтнууд нь  “ИТХ-аас бичил уурхайгаар ашигт малтмал олборлох талаар тогтоол гаргаагүй, таны  авах гэж байгаа газрыг ахин таван жилээр орон нутгийн тусгай хамгаалалтанд авах л шийдвэр гарсан” гэж өөдөөс хэлжээ. Үүнд нь цочирдож уурлан тэр дороо хурлын даргатай уулзах гэтэл цаадах нь зөрж аймаг руу “бултжээ”.  Мөнгө зээлүүлээд  дээр нь хүүхдэд нь хүртэл үнэтэй утас авч өгсөн хүний уур хүрч “намайг юу гэж бодоод байгаа юм, хуулийн байгууллагад хандана” гэснээр энэ хэрэг илэрсэн гэнэ. Шүүх гар утас авсан өгсөн хоёрт хоюуланд нь 1.6 жилийн тэнсэн харгалзах ял өгчээ.




NUUTS.mn